Splenius Capitis คืออะไร ? เจาะลึกข้อมูลหนึ่งในกล้ามเนื้อคอและวิธีดูแล

ร่างกายมนุษย์ประกอบด้วยกล้ามเนื้อจํานวนมาก ซึ่งร่วมกันควบคุมการเคลื่อนไหวและสุขภาพของเรา กล้ามเนื้อกล้ามเนื้อหนึ่งที่อยู่บริเวณด้านบนสุดของคอ คือ กล้ามเนื้อ Splenius Capitis (สปลีเนียส แคปิติส) กล้ามเนื้อนี้แม้จะไม่เป็นที่รู้จักเท่ากับกล้ามเนื้ออื่น ๆ แต่ก็มีบทบาทสําคัญต่อการเคลื่อนไหวและเสถียรภาพของคอ ในบทความนี้จะพาทุกคนมาเจาะลึกข้อมูลกล้ามเนื้อคอส่วนนี้ ทั้งโครงสร้าง หน้าที่หลัก การออกกำลังที่ส่งเสริมกล้ามเนื้อ รวมถึงบทบาทในชีวิตประจำวัน เพื่อที่ทุกคนจะได้ดูแลรักษาให้กล้ามเนื้อทำงานได้อย่างปกติ และเพิ่มประสิทธิภาพในการออกกำลังกาย

Splenius Capitis คืออะไร ?

• องค์ประกอบหลักของกล้ามเนื้อ

กล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส เป็นกล้ามเนื้อมัดใหญ่ มีจุดเริ่มต้นจาก ligamentum nuchae และปุ่มกระดูกสันหลัง แล้วยื่นขึ้นไปเกาะที่ปุ่มกระดูก mastoid ของกระดูกขมับ และกระดูกท้ายทอย ง่าย ๆ คือกล้ามเนื้อนี้อยู่ด้านข้างคอทอดยาวถึงฐานกะโหลกนั่นเอง

• จุดเกาะต้นและจุดเกาะปลาย

กล้ามเนื้อนี้มีจุดเกาะเริ่มจากกระดูกสันหลังส่วนลำตัว (thoracic spine) อันที่ 3 และ 4 ไปยังจุดเกาะปลายที่กระดูกท้ายทอย ซึ่งเป็นจุดเชื่อมต่อและจุดยึดเหนี่ยวให้กล้ามเนื้อสามารถเคลื่อนไหวได้ จุดเกาะเหล่านี้มีความสําคัญต่อการบิดไปด้านข้างและหมุนคอ

หน้าที่หลักของกล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส

• การเคลื่อนไหวหลัก

หน้าที่หลักของกล้ามเนื้อนี้ คือ การยืดส่วนหัว, หมุนคอ และเงยศีรษะขึ้นลง เมื่อกล้ามเนื้อหดตัว จะทําให้เคลื่อนไหวหัวไปข้างหลังได้ นอกจากนี้ ยังช่วยในการบิดคอไปด้านข้างและสนับสนุนการหมุนหัวไปทางด้านเดียวกับกล้ามเนื้อ

• การสนับสนุนกลไกของกล้ามเนื้อคอ

นอกเหนือจากบทบาทโดยตรงในการหมุนคอแล้ว กล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส ยังทําหน้าที่สนับสนุนให้พยุงคอตั้งตรง ทําให้การเคลื่อนไหวปลอดภัยและถูกต้อง เช่น เมื่อทําท่าออกกําลังกายบริเวณหลัง (56) เป็นตัวอย่างของการฝึกความแข็งแรงและทำท่าทางที่ถูกต้อง

การบาดเจ็บที่พบบ่อย

• อาการบาดเจ็บจากการใช้งานมากเกินไป

หนึ่งในอาการบาดเจ็บที่พบบ่อยคือ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อหรือเคล็ดขัดยอก อันเนื่องมาจากการเคลื่อนไหวผิดท่าหรือการเกร็งอยู่ที่ท่าเดิมนาน ๆ เช่น การจ้องคอมพิวเตอร์เป็นเวลานาน หรือ ทำท่าออกกำลังกายซ้ำ ๆ โดยไม่พัก

• อาการบาดเจ็บเฉียบพลัน

กล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส ยังสามารถได้รับบาดเจ็บเฉียบพลัน เช่น คอเคล็ด เนื่องจากการหันไปทางใดทางหนึ่งอย่างกะทันหัน การกระแทกโดยตรงในการเล่นกีฬา หรือกล้ามเนื้อฉีกขาดจากอุบัติเหตุที่รุนแรง

การออกกําลังกายที่มีประสิทธิภาพต่อกล้ามเนื้อคอ

• การออกกําลังกายแบบแยกส่วน

การออกกำลังกายแบบแยกส่วน เช่น ยืดหัวออก โดยนอนคว่ำแล้วยกหัวขึ้นเบา ๆ เป็นการยืดเส้นกล้ามเนื้อ หรือการเล่นท่า shrug (185) ร่วมกับอุปกรณ์เสริมอย่างดัมเบลที่มุ่งเป้าไปที่กล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส และกระตุ้นกล้ามเนื้อหลังได้อีกด้วย

• การออกกําลังกายแบบผสมผสาน

แม้จะไม่ได้เป้าหมายกล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติสโดยตรง แต่การออกกําลังกายแบบรวมกล้ามเนื้อ (162) ต้องใช้ความเสถียรของคอ ด้วยการออกกำลังอย่างต่อเนื่องด้วยท่านี้ จะช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงและเกิดความยืดหยุ่นอีกด้วย

Splenius Capitis กับกล้ามเนื้อข้างเคียง

• ความสัมพันธ์กล้ามเนื้อที่ทํางานร่วมกัน

กล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส ทํางานร่วมกับกล้ามเนื้อสปลีเนียส เซอร์วิคิส (Splenius Cervicis) (297) ที่เป็นกล้ามเนื้อใกล้เคียง โดยทั้งคู่ประสานงานการกลไกการหมุนและให้ความแข็งแรงเสถียรภาพแก่คอ นอกจากนี้ยังมีปฏิสัมพันธ์กับกล้ามเนื้ออื่น ๆ ในคอ เช่น กล้ามเนื้อ Trapezius (258) เป็นกล้ามเนื้อสามเหลี่ยมขนาดใหญ่ครอบคลุมบริเวณคอ และช่วยประคับประคองกล้ามเนื้อทั้งสองนี้

• การสร้างสมดุลระหว่างความแข็งแรงและความยืดหยุ่น

การฝึกฝนกล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติสที่ดีควรผสานความยืดหยุ่นและความแข็งแรง เช่น การผสมผสานท่ายืดหลังการออกกําลังกายกล้ามไหล่ (55) ช่วยให้กล้ามเนื้อพัฒนาอย่างสมดุล

บทบาทของกล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส ในชีวิตประจําวัน

กล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส ถูกใช้งานในกิจกรรมประจําวันหลายอย่าง เช่น การพยักหน้าเห็นด้วย, การเงยหน้ามองท้องฟ้า หรือการหันคอไปทางซ้ายขวา กล้ามเนื้อจะถูกใช้งานหนักขึ้นโดยเฉพาะเมื่อทํากิจกรรมที่ต้องอาศัยเสถียรภาพของคอ เช่น การแบกเป้หนัก ๆ หรือระหว่างการออกกําลังกายที่ใช้แรงต้าน (205)

สรุปได้ว่า ความเข้าใจถึงหน้าที่, โครงสร้าง และการดูแลสปลีเนียส แคปิติส สามารถทำให้การใช้ชีวิตประจำวันได้สะดวกยิ่งขึ้น อีกทั้งเพิ่มเสถียรภาพการออกกำลังกายได้ดี ทำให้เราตระหนักถึงความสำคัญและหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บที่อาจจะเกิดขึ้นได้ รวมไปถึงการออกกำลังกายด้วยท่าทางที่ปลอดภัยจะส่งเสริมความแข็งแรงกับความยืดหยุ่นที่ทำให้กล้ามเนื้อนี้มีสุขภาพดีขึ้นได้

คําถามที่พบบ่อย

1. หน้าที่หลักของกล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส คืออะไร?

หน้าที่หลักของกล้ามเนื้อนี้ คือ การยืดส่วนหัว,หมุนคอ และเงยศีรษะขึ้นลง เมื่อกล้ามเนื้อหดตัว จะทําให้เคลื่อนไหวศีรษะไปข้างหลังได้

2. ฉันจะเสริมสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส ได้อย่างไร?

คุณสามารถทําได้ด้วยการออกกําลังกายเฉพาะจุดที่คอ เช่น การนอนคว่ำกับพื้นแล้วยืดศีรษะออกช้า ๆ นอกจากนี้ การออกกําลังกายอย่าง dumbbell shrug จะช่วยกระตุ้นกล้ามเนื้อส่วนนี้และกล้ามเนื้อโดยรวม

3. ท่าทางที่ไม่ดีส่งผลต่อกล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส หรือไม่?

ใช่ ท่าทางที่แย่ เช่น การก้มหน้าทำงานอยู่กับหน้าจอคอมพิวเตอร์นาน ๆ หรือยื่นคอใช้มือถือมากเกินไป ทำให้กล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส เกิดการตึงและทำให้ปวดคอ เพื่อหลีกเลี่ยงควรรักษาท่าทางที่ดีและยืดคอเป็นประจํา

4. ความแตกต่างระหว่างกล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส กับกล้ามเนื้อสปลีเนียส เซอร์วิคิส คืออะไร?

ทั้งสองกล้ามเนื้อแตกต่างกันเล็กน้อย คือ บริเวณจุดเกาะต้นและจุดเกาะปลาย กล้ามเนื้อสปลีเนียส แคปิติส มีจุดเกาะที่กะโหลกศีรษะ ส่วนกล้ามเนื้อสปลีเนียส เซอร์วิคิส มีจุดเกาะที่กระดูกสันหลังคอ ทําให้หน้าที่หลักแตกต่างกัน แต่เป็นกล้ามเนื้อกลุ่มเดียวกันที่ทำงานผสานด้วยกัน

อ้างอิง :

1. VerywellHealth – What Does the Splenius Capitis Muscle Do? https://www.verywellhealth.com/splenius-capitis-and-cervicalis-297080

2. Nike – Your Guide to the Muscles in Your Back—And How To Exercise Them. https://www.nike.com/si/a/back-muscle-anatomy-exercises

3. MuscleAndFitness – Muscle Building Tips: Bolt on a Bigger Neck. https://www.muscleandfitness.com/workouts/workout-routines/muscle-building-tips-bolt-bigger-neck/