Electrolytes (เกลือแร่) เป็นแร่ธาตุที่สำคัญซึ่งมีประจุไฟฟ้า เกลือแร่มีความจำเป็นต่อหน้าที่ทางสรีรวิทยาต่าง ๆ รวมถึงการรักษาการทำงานของเส้นประสาทและกล้ามเนื้อ สารอาหารนี้ยังช่วยสมดุลกรด-ด่างและของของเหลว แม้ว่าคุณอาจได้ยินถึงเกลือแร่บ่อยครั้งในบริบทของเครื่องดื่มเกลือแร่สำหรับนักกีฬา แต่การเข้าใจบทบาทโดยรวมของเกลือแร่เหล่านี้จะช่วยให้เราเห็นถึงความสำคัญของมันได้ โดยในบทความจะพาคุณศึกษาเกี่ยวกับการได้รับแร่ธาตุนี้ ขบวนการขจัดออก และการสร้างสมดุลเกลือแร่ในร่างกาย จะมีวิธีอย่างไรบ้างนั้นเราไปดูกัน
ความสำคัญของอิเล็กโทรไลต์
ร่างกายของเราต้องการเกลือแร่ที่สมดุลเพื่อให้กลไกต่าง ๆ ทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ แร่ธาตุเหล่านี้มีบทบาทสำคัญในการนําส่งประจุไฟฟ้า ซึ่งมีความจำเป็นต่อการหดตัวของกล้ามเนื้อ, การสมรรถภาพของเส้นประสาท, และการรักษาอัตราการเต้นของหัวใจ (226) นอกจากนี้ยังช่วยรักษาสมดุลปริมาณน้ำในเซลล์และเลือด
- โซเดียมและโพแทสเซียม: สิ่งเหล่านี้เป็นเกลือแร่ที่เป็นที่รู้จักมากที่สุด มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการรักษาสมดุลของเหลวในเซลล์ มีความจำเป็นสำหรับการหดตัวของกล้ามเนื้อและการส่งผ่านเส้นประสาท
- แคลเซียม: แม้ว่าเป็นที่รู้จักมากในสรรพคุณสร้างเสริมกระดูกให้แข็งแรง แต่แคลเซียมก็เป็นเกลือแร่ชนิดหนึ่งที่ช่วยในการหดตัวของกล้ามเนื้อ, ส่งสัญญาณไปยังเส้นประสาท, และการแข็งตัวของเลือด
- แมกนีเซียม: ช่วยในการยืดหดของกล้ามเนื้อควบคู่ไปกับการเร่งปฏิกิริยาของเอนไซม์ และการพัฒนากระดูก
- คลอไรด์: ช่วยรักษาสมดุลของของเหลวและมีความจำเป็นต่อการย่อยอาหาร
- ฟอสเฟตและไบคาร์บอเนต: อิเล็กโทรไลต์เหล่านี้ช่วยรักษาระดับค่า pH ของร่างกายได้เป็นอย่างดี
การสังเคราะห์และการสูญเสียของอิเล็กโทรไลต์
ร่างกายจะสูญเสียแร่ธาตุออกไปในรูปแบบของเหงื่อไคล, ปัสสาวะ, และอุจจาระ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการออกกำลังกายอย่างหนักในสภาพอากาศร้อน เป็นสาเหตุของการสูญเสียเกลือแร่ในปริมาณที่มาก ดังนั้นในระหว่างออกกำลังกาย ร่างกายของเราต้องการเกลือแร่ เช่น โซเดียมและโพแทสเซียมเพิ่มขึ้น การรักษาบริมาณน้ำในร่างกายด้วยการดื่มน้ำ(78)นั้นมีบทบาทสำคัญในการเติมเต็มแร่ธาตุที่สูญเสียไป นอกจากนี้โภชนาการเองก็สำคัญ การรับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยผัก, ผลไม้, และผลิตภัณฑ์จากนมวัว จะช่วยเติมเต็มแร่ธาตุให้ครบสมบูรณ์ ในบางกรณี ที่มีสุขภาพมีปัญหา, การกินยาบางชนิด, หรือการรับประทานอาหารที่ไม่เพียงพอ จะเกิดการขาดสมดุลเกลือแร่ โดยมีอาการกล้ามเนื้อตึง, เหนื่อยล้า ปวดศีรษะ, คลื่นไส้, และหัวใจเต้นผิดจังหวะ
เกลือแร่และอาหาร
อาหารที่สมดุลโดยปกติจะให้เกลือแร่ทั้งหมดที่เราต้องการ แหล่งอาหารที่ดี ได้แก่
- ผลไม้: เช่น กล้วย, ส้ม, และสตรอเบอร์รี่ มีโพแทสเซียมสูง
- ผัก: เช่น ผักโขม, ถั่ว, และมันฝรั่ง
- ผลิตภัณฑ์จากนมวัว: นมและโยเกิร์ต มีแคลเซียมสูงมาก
- ถั่วและธัญพืช: อาหารเหล่านี้อุดมไปด้วยแมกนีเซียม (139) ชั้นดี
- เกลือ : เป็นแหล่งของโซเดียมและคลอไรด์
ความไม่สมดุลของอิเล็กโทรไลต์ ไม่ว่าจะมากเกินไปหรือน้อยเกินไป สามารถเป็นอันตรายได้ ยกตัวอย่างเช่น โซเดียมที่มากเกินไปอาจนําไปสู่ความดันโลหิตสูง ขณะที่การขาดโพแทสเซียมสามารถรบกวนการทำงานของกล้ามเนื้อ(217)
เกลือแร่กับนักกีฬาหรือการออกกลำกาย
นักกีฬา โดยเฉพาะผู้ที่เล่นกีฬาแบบใช้ความอดทน จำเป็นต้องตระหนักถึงระดับอิเล็กโทรไลต์เป็นพิเศษ ขณะที่เหงื่อออกจะสูญเสียทั้งน้ำและเกลือแร่ ทำให้เครื่องดื่มสำหรับนักกีฬามักจะมีเกลือแร่ผสมอยู่ด้วย โดยเฉพาะโซเดียมและโพแทสเซียม เพื่อช่วยให้นักกีฬาได้เติมเต็มสิ่งแร่ธาตุที่สูญเสียไประหว่างการออกกำลังกายอย่างหนัก แต่สิ่งสำคัญคือต้องเข้าใจว่าเครื่องดื่มเหล่านี้ควรดื่มเมื่อมีความจำเป็นจริง ๆ การบริโภคมากเกินไปถทำให้เกิดส่วนเกินของเกลือแร่ นําไปสู่ภาวะต่าง ๆ เช่น ภาวะโซเดียมในเลือดสูง
อิเล็กโทรไลต์ เป็นแร่ธาตุที่จำเป็นสำหรับร่างกายของเราสำหรับการทำงานหลายอย่างที่สำคัญ ตั้งแต่การส่งสัญญาณของเส้นประสาทไปจนถึงสมดุลของของเหลว เกลือแร่มีบทบาทสำคัญต่อสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดีของเรา สิ่งสำคัญคือต้องรักษาสมดุลที่เหมาะสมของแร่ธาตุเหล่านี้ ซึ่งโดยปกติเราทำได้ด้วยการรับประทานอาหารที่สมดุลและการบริโภคน้ำอย่างเหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่ต้องออกกำลังกายอย่างหนัก การทำความเข้าใจและติดตามความสมดุลของเกลือแร่จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและสุขภาพได้
คําถามที่พบบ่อย
1. แหล่งที่มาของเกลือแร่คืออะไร?
อิเล็กโทรไลต์พบได้ในอาหารและเครื่องดื่มหลายชนิด โดยแหล่งที่สำคัญ ได้แก่ ผลไม้อย่างกล้วยและส้ม, ในผักต่าง ๆ เช่น ผักโขมกับถั่ว และผลิตภัณฑ์จากนมวัว เช่น นมและโยเกิร์ต และสุดท้ายคือเกลือซึ่งให้โซเดียมและคลอไรด์
2. เราจะรู้ได้อย่างไรว่าความสมดุลของเกลือแร่ผิดปกติ?
อาการบางอย่างที่เป็นตัวบ่งชี้ถึงความไม่สมดุลของเกลือแร่ ได้แก่ กล้ามเนื้อตึง, เหนื่อยล้า, ปวดศีรษะ, คลื่นไส้, และหัวใจเต้นผิดปกติ อย่างไรก็ตาม อาการเหล่านี้อาจบ่งชี้ถึงปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ด้วยเช่นกัน หากสงสัยว่าร่างกายมีการขาดสมดุล ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยอย่างถูกต้อง
3. เครื่องดื่มสำหรับนักกีฬาเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการเติมเกลือแร่หลังออกกำลังกายหรือไม่?
เครื่องดื่มสำหรับนักกีฬาสามารถช่วยเติมเกลือแร่ที่สูญเสียไประหว่างการออกกำลังกายแบบหนักได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม มักมีน้ำตาลและสารเติมแต่งอื่น ๆ หากคุณไม่ได้ออกกำลังกายหนักหน่วงเป็นเวลานาน การดื่มน้ำเปล่าธรรมดาร่วมกับการกินอาหารที่สมดุลก็เพียงพอสำหรับคนส่วนใหญ่
4. ร่างกายเราสามารถรับเกลือแร่ในปริมาณมากได้หรือไม่?
เป็นไปได้ที่ร่างกายจะได้รับเกลือแร่บางชนิดมากเกินไป แต่มันก็เป็นอันตรายได้ เช่น โซเดียมมากเกินไปอาจทำให้เกิดความดันโลหิตสูง ในขณะที่โพแทสเซียมมากเกินไปสามารถรบกวนการทำงานของกล้ามเนื้อได้ ดังนั้น จึงควรรับประทานเกลือแร่อย่างพอดีและสมดุล
อ้างอิง :
1. Healthline – Electrolytes: Definition, Functions, Imbalance and Sources. https://www.healthline.com/nutrition/electrolytes
2. WTCS – BASIC FLUID AND ELECTROLYTE CONCEPTS. https://wtcs.pressbooks.pub/nursingfundamentals/chapter/15-2-basic-fluid-and-electrolyte-concepts/
3. Cleveland Clinic – Electrolytes. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/21790-electrolytes