Nitric Oxide หรือ NO เป็นโมเลกุลที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติในร่างกายมนุษย์ มีบทบาทสำคัญในกระบวนการทางสรีรวิทยาหลายอย่าง เพื่อไม่ให้สับสนกับไนตรัสออกไซด์ (“แก๊สหัวเราะ” ที่ใช้ในงานทันตกรรม) ไนตริกออกไซด์มีบทบาทสำคัญต่อสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด การทำงานของกล้ามเนื้อ และอื่น ๆ ในบทความนี้จึงรวบรวมข้อมูลที่ควรทราบว่าสารนี้ทำหน้าที่หลัก ประโยชน์ในการออกกำลังกาย และสามารถช่วยดูแลสุขภาพของร่างกายได้อย่างไรบ้าง
การผลิตและหน้าที่หลักของ Nitric Oxide
ไนตริกออกไซด์ ถูกสังเคราะห์ขึ้นจากกรดอะมิโน L-arginine (144) ในร่างกาย การเปลี่ยนแปลงนี้เกิดจากเอนไซม์ไนตริกออกไซด์ซินเทส เมื่อผลิตขึ้น NO จะทำหน้าที่เป็นโมเลกุลส่งสัญญาณและมีอายุการใช้งานสั้น หมายความว่ามันจะทำงานอย่างรวดเร็วแล้วถูกเปลี่ยนแปลงหรือกำจัดออกจากกระแสเลือด
บทบาทหลักของไนตริกออกไซด์อยู่ในระบบการทำงานของ cardiovascular (239) มันทำหน้าที่เป็นสารขยายหลอดเลือด ซึ่งช่วยคลายตัวและขยายหลอดเลือด ทำให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น ความดันโลหิตลดลง และเพิ่มการส่งออกซิเจนไปยังเนื้อเยื่อส่วนต่าง ๆ
ไนตริกออกไซด์และการออกกำลังกาย
สำหรับผู้ที่ชื่นชอบการออกกำลังกาย ไนตริกออกไซด์มีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะช่วยสนับสนุนการไหลเวียนเลือดให้ดีขึ้น ทำให้กล้ามเนื้อได้รับออกซิเจนที่ต้องการระหว่างการออกกำลังหนัก ซึ่งมีประโยชน์อย่างยิ่งในระหว่างการออกกำลังกายแบบแอโรบิก (154) ที่ต้องการออกซิเจนสูง การไหลเวียนเลือดที่ดีขึ้นยังช่วยจัดส่งสารอาหารที่จำเป็นไปยังเนื้อเยื่อของกล้ามเนื้อ ส่งเสริมการฟื้นฟูและเจริญเติบโต
นอกจากนี้ NO ยังมีบทบาทในการหดตัวของกล้ามเนื้อ โดยมีอิทธิพลต่อการปล่อยแคลเซียมในกล้ามเนื้อ ซึ่งจำเป็นต่อการหดตัวและคลายตัว ทำให้มันมีบทบาทสำคัญในการออกกำลังกาย strength training (166)
ผลิตภัณฑ์อาหารเสริม Nitric Oxide
ผลิตภัณฑ์อาหารเสริมหลายชนิดอ้างว่าสามารถเพิ่มระดับไนตริกออกไซด์ ผลิตภัณฑ์ที่ได้รับความนิยมสูงสุด ได้แก่ อาหารเสริมที่มี L-arginine และ L-citrulline สารอาหารเสริมเหล่านี้เชื่อกันว่าสามารถเพิ่มการผลิตไนตริกออกไซด์ โดยให้ประโยชน์ต่าง ๆ เช่น ปรับปรุงสมรรถภาพการออกกำลังกาย และสุขภาพของหัวใจและหลอดเลือด
เป็นที่น่าสังเกตว่าแม้ว่าผลิตภัณฑ์อาหารเสริม whey protein (126) บางชนิดจะมีกรดอะมิโนที่อาจเพิ่มการผลิต NO ทางอ้อม แต่การเสริมโดยตรงกับสารตั้งต้นของไนตริกออกไซด์อาจมีประสิทธิภาพมากกว่า
ผลกระทบต่อสุขภาพ
นอกเหนือจากบทบาทในการออกกำลังกายและการทำงานของกล้ามเนื้อแล้ว ไนตริกออกไซด์ยังมีผลกระทบต่อสุขภาพ ดังนี้
- สุขภาพหัวใจ: ช่วยลดความเสี่ยงของความดันโลหิตสูงและโรคหลอดเลือดหัวใจอื่น ๆ โดยการขยายหลอดเลือด
- การส่งกระตุ้นประสาท: มีบทบาทในสมอง ช่วยในการกระตุ้นประสาท และอาจช่วยในด้านความจำและพฤติกรรม
- ระบบภูมิคุ้มกัน: ทำหน้าที่เป็นอาวุธต่อต้านการติดเชื้อ ซึ่งระบบภูมิคุ้มกันใช้เพื่อต่อสู้กับแบคทีเรียและการติดเชื้อที่เป็นอันตราย
ปัจจัยที่มีผลต่อการผลิตไนตริกออกไซด์
มีหลายปัจจัยที่สามารถมีอิทธิพลต่อการผลิตไนตริกออกไซด์ในร่างกาย อายุเป็นหนึ่งในปัจจัยนั้น เมื่ออายุมากขึ้น ความสามารถในการสร้าง NO ของร่างกายจะลดลง อาหารก็มีบทบาทด้วยเช่นกัน อาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง เช่น วิตามินซี และ วิตามินอี (149) สามารถช่วยเพิ่มการผลิต NO ได้ ในทางกลับกันอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวและน้ำตาลสูงอาจยับยั้งการผลิต
การออกกำลังกายเป็นอีกปัจจัยหนึ่ง การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอโดยเฉพาะกิจกรรมแอโรบิกช่วยกระตุ้นการผลิต NO นอกจากนี้ การดื่มน้ำให้เพียงพอก็มีความสำคัญ โดยดื่มน้ำให้เพียงพอและทำความเข้าใจปริมาณน้ำที่ควรดื่มต่อวัน (78) จะช่วยให้ร่างกายทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงการผลิตไนตริกออกไซด์ด้วย
ไนตริกออกไซด์ เป็นโมเลกุลที่หลากหลายและจำเป็นต่อร่างกาย โดยมีอิทธิพลต่อทุกอย่างตั้งแต่สุขภาพหัวใจและหลอดเลือดไปจนถึงการทำงานของกล้ามเนื้อ บทบาทของในการขยายหลอดเลือด ทำให้มันมีประโยชน์าอย่างมากสำหรับผู้ที่ทำกิจกรรมออกกำลังกาย แม้ว่าร่างกายจะผลิตเองได้ แต่ปัจจัยต่าง ๆ เช่น อาหาร การดื่มน้ำ และอายุ ก็ส่งผลต่อการผลิตด้วย ความเข้าใจถึงความสำคัญและปัจจัยที่มีผลต่อระดับ NO เราสามารถใช้ประโยชน์จากโมเลกุลนี้เพื่อสุขภาพและสมรรถภาพที่ดีขึ้นได้
คําถามที่พบบ่อย
1. อาหารอะไรบ้างที่ช่วยเพิ่มระดับไนตริกออกไซด์?
แม้ว่าร่างกายสามารถผลิตไนตริกออกไซด์เองได้ แต่อาหารบางชนิดก็ช่วยสนับสนุนและเพิ่มการผลิตได้ เช่น ดาร์กช็อกโกแลต บีทรูท ผักโขม คื่นฉ่าย และแตงโม เป็นอาหารที่ช่วยเพิ่มระดับ NO นอกจากนี้ การรับประทานอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง เช่น ผักและผลไม้ ก็ช่วยรักษาระดับ NO ในร่างกายได้
2. มีผลข้างเคียงจากการเสริมไนตริกออกไซด์หรือไม่?
เช่นเดียวกับอาหารเสริมอื่น ๆ อาจมีผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นได้ บางคนอาจปวดท้อง ท้องเสีย หรือปวดศีรษะเมื่อกินอาหารเสริม NO ก่อนเริ่มกินสารอาหารเสริมใหม่ใด ๆ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจสอบความปลอดภัยและเหมาะสมกับสภาพร่างกายของคุณ
3. ไนตริกออกไซด์มีผลต่อความดันโลหิตอย่างไร?
ไนตริกออกไซด์มีบทบาทสำคัญในการควบคุมความดันโลหิต โดยการคลายตัวและขยายหลอดเลือด (กระบวนการ vasodilation) ทำให้เลือดไหลเวียนได้ดีขึ้น ซึ่งนําไปสู่การลดความดันโลหิตโดยเฉพาะในผู้ที่มีความดันโลหิตสูง ดังนั้น อาหารและอาหารเสริมที่เพิ่ม NO จึงมักถูกแนะนําเพื่อสุขภาพหัวใจ
4. ฉันสามารถเพิ่มระดับไนตริกออกไซด์ด้วยการออกกำลังกายได้หรือไม่?
ได้ การออกกำลังกายเป็นประจำ โดยเฉพาะกิจกรรมแอโรบิก เช่น วิ่ง หรือปั่นจักรยาน ช่วยเพิ่มการผลิต NO ในร่างกายได้ เมื่อกล้ามเนื้อต้องการออกซิเจนมากขึ้นระหว่างออกกำลัง ร่างกายจะตอบสนองโดยเพิ่มการผลิต เพื่อขยายหลอดเลือดและส่งออกซิเจนที่จำเป็นไปยังกล้ามเนื้อที่กำลังใช้งาน
อ้างอิง :
1. Medical News Today – What to know about nitric oxide supplements. https://www.medicalnewstoday.com/articles/326381
2. Health – What Is Nitric Oxide? https://www.health.com/nitric-oxide-7557367
3. Healthline – 5 Ways Nitric Oxide Supplements Boost Your Health and Performance. https://www.healthline.com/nutrition/nitric-oxide-supplements
