Heart rate หรือ อัตราการเต้นของหัวใจ คือจํานวนการเต้นของหัวใจต่อนาที เป็นตัววัดที่สําคัญในการเข้าใจสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด ความเข้มข้นของการออกกําลังกาย และแม้กระทั่งสภาวะทางอารมณ์ บทความนี้จะอธิบายเกี่ยวกับรายละเอียดทั้งหมดว่าสิ่งนี้คืออะไร และทำไมจึงผลกระทบที่มีต่อสุขภาพโดยรวมของเรา
อัตราการเต้นของหัวใจ คืออะไร
สิ่งนี้ คือดัชนีที่เต้นของหัวใจที่วัดเป็นจำนวนครั้งต่อนาที (bpm) เป็นตัวชี้ถึงความหนักเบาของการทํางานในการสูบฉีดเลือดของหัวใจที่ส่งออกซิเจนและสารอาหารไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย จำนวนการเต้นนี้ขึ้นอยู่กับสิ่งที่คุณกําลังทํา, ช่วงที่พักผ่อน, ออกกําลังกาย หรือแม้แต่ความรู้สึกกังวล อัตราการนั้นจะแตกต่างกันอย่างมาก
ปัจจัยที่ส่งผลต่ออัตราการเต้นของหัวใจ
มีหลายปัจจัยที่สามารถมีอิทธิพลต่ออัตราการเต้นของหัวใจ ดังนี้
- ช่วงอายุ: เมื่ออายุมากขึ้น อัตราการเต้นหัวใจสูงสุดมักจะลดลง
- อุณหภูมิร่างกาย: การที่อุณหภูมิลดลงสามารถทำให้การเต้นหัวใจถดถอยลงได้
- สภาวะอารมณ์: ความเครียด, ความกังวล, หรือความตื่นเต้น จะเพิ่มเรทดัชนีสูงขึ้น
- ยาที่ใช้: ยาบางชนิด โดยเฉพาะยาที่ใช้รักษาโรคหัวใจและหลอดเลือด
- ท่าทางร่างกาย: การยืน, นั่ง, หรือนอน ล้วนมีอิทธิพลต่อการเต้นหัวใจได้
- กิจกรรมทางกาย: โดยธรรมชาติแล้ว กิจกรรมต่าง ๆ จะเร่งให้การเต้นหัวใจเพิ่มขึ้น อย่างเช่น ในระหว่างการออกกําลังแบบแอโรบิก aerobic exercise (154) ค่าบีพีเอ็มจะสูงกว่ามาเมื่อเทียบกับการยืดเหยียดกล้ามเนื้อแบบอยู่กับที่ static stretching (188)
การวัดอัตราการเต้นของหัวใจ
บริเวณที่นิยมวัด ได้แก่ ข้อมือ, พับข้อศอก, ด้านข้างของคอ, หรือด้านบนของเท้า แต่ปัจจุบันมีเครื่องมือเทคโนโลยีที่สร้างอุปกรณ์การตรวจที่ง่ายและแม่นยำกว่า เครื่องวัดอัตราการเต้นหัวใจ ซึ่งสามารถอ่านค่าได้อย่างแม่นยํามากขึ้น หรือการใช้เครื่องมือ เช่น ลู่วิ่ง (01) ที่มีเซ็นเซอร์วัดฮาร์ทเรทติดตั้งอยู่ สามารถให้ข้อมูลทันทีระหว่างการออกกําลังกาย
เปรียบเทียบดัชนีหัวใจขณะพักและทำกิจกรรม
- ช่วงเวลาพักผ่อน เป็นตัวบ่งชี้ที่ดีของสมรรถภาพทางหัวใจและหลอดเลือด ยิ่งอัตรา bpm ที่ต่ำจะแสดงถึงประสิทธิภาพในการทํางานของหัวใจที่ดีขึ้น
- ช่วงทำกิจกรรม การกระทำใดที่ใช้พลังงานจะกระตุ้นให้ bpm เพิ่มขึ้นอย่างการออกกําลังกาย เช่น การฝึกความแข็งแรงแบบ HIIT (175) หรือ การฝึก strength training (166) ทำให้สามารถติดตามการเต้นของหัวใจ ช่วยให้มั่นใจว่าคุณไม่ได้ฝืนมากเกินไป
ความสําคัญของ Heart Rate Zone
มันเป็นช่วงที่กําหนดความเข้มข้นของการออกกําลังกายของคุณตามอัตราการเต้นหัวใจสูงสุดโดยแบ่งออกทั้งหมด 5 ระดับที่ให้ผลลัพธ์ที่ต่างกัน มีตั้งแต่เบามาก จนไปถึงหนักมาก โซนเหล่านี้สามารถช่วยให้คุณมุ่งเป้าไปที่เป้าหมายการฝึกซ้อมเฉพาะ ไม่ว่าจะเป็นการเผาผลาญไขมัน, การปรับปรุงสมรรถภาพหัวใจกับปอด, และการเพิ่มความทนทาน เมื่อคุณรู้การทํางานอยู่ภายในโซนเหล่านี้ช่วยในการเพิ่มประโยชน์สูงสุดของกิจกรรมทางกายใด ๆ
การเชื่อมโยงกับสุขภาพ
หากหัวใจที่เต้นสม่ำเสมอเกิดอาการผิดปกติ, เต้นสูงหรือต่ำไป อาจบ่งชี้ถึงปัญหาสุขภาพที่แฝงอยู่ สิ่งนี้อาจส่งสัญญาณปัญหาของสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด หรือปัญหาอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับการขาดดุลเกลือแร่ในร่างกาย คุณควรให้ความสำคัญอย่างยิ่งกับสิ่งนี้และปรึกษาแพทย์โดยทันที
สรุปใจความได้ว่า อัตราการเต้นหัวใจสะท้อนถึงสมรรถภาพการทำงานของหัวใจและปอด เป็นข้อมูลสำคัญอย่างมากในผู้ที่ตั้งเป้าหมายสุขภาพต่าง ๆ ให้มีผลชี้วัดติดตามที่แม่นยำขึ้น อีกทั้งสามารถรับรู้ได้ถึงสัญญาณอันตรายต่าง ๆ ที่อาจแอบแฝงโดยที่เราไม่รู้ตัวจากค่าดัชนีที่ผิดปกติ เพราะฉะนั้นแล้วความเข้าใจสิ่งนี้มีความสําคัญไม่เพียงแค่นักกีฬาเท่านั้น การคุ้นเคยกับตัวชี้วัดนี้ ทำให้คุณสามารถตัดสินใจเกี่ยวกับการออกกําลังกายและกลยุทธ์สุขภาพโดยรวมของคุณได้อย่างมีข้อมูลมากขึ้น
คําถามที่พบบ่อย
1. ทําไมหัวใจของฉันเต้นแรงขึ้นเมื่อรู้สึกเครียด?
เมื่อคุณรู้สึกเครียด ร่างกายของคุณจะเข้าสู่โหมด “สู้หรือหนี” นี่เป็นการตอบสนองตามธรรมชาติที่ออกแบบมาเพื่อเตรียมร่างกายให้พร้อมที่จะเผชิญกับภัยคุกคามหรือหลบหนีจากมัน ในสภาวะนี้ ร่างกายของคุณจะหลั่งฮอร์โมนความเครียด เช่น อะดรีนาลิน ซึ่งกระตุ้นให้หัวใจเต้นเร็วขึ้น ทําให้เลือดที่มีออกซิเจนมากขึ้นไปเลี้ยงอวัยวะสําคัญและกล้ามเนื้อ
2. คาเฟอีนส่งผลต่อการเต้นหัวใจอย่างไร?
คาเฟอีนเป็นสารกระตุ้นประสาท ทําให้หัวใจเต้นแรงและความดันโลหิตเพิ่มขึ้นชั่วคราว เมื่อรับประทานเข้าไป มันจะยับยั้งสารสื่อประสาท (adenosine) ที่รับผิดชอบในการส่งเสริมการนอนหลับและการคลายตัวของหลอดเลือด ด้วยการยับยั้งสารนี้ ส่งผลให้เกิดความกระปรี้กระเปร่ามากขึ้นและหลอดเลือดหดเกร็ง ซึ่งทั้งสองอย่างนี้สามารถทําให้ฮาร์ทเรทเพิ่มสูงขึ้นได้
3. ในขณะที่พักผ่อนเรามีอัตราการเต้นที่ต่ำกว่านั่นเป็นเรื่องดีใช่ไหม?
ขณะพักที่ต่ําลงบ่อยครั้งบ่งชี้ถึงสมรรถภาพหัวใจและหลอดเลือดที่ดีขึ้น โดยเฉพาะในนักกีฬา อย่างไรก็ตาม การเต้นของหัวใจขณะพักที่ต่ําผิดปกติ โดยเฉพาะถ้ามีอาการเวียนศีรษะ อ่อนเพลีย หรือเหนื่อยหอบ อาจเป็นสัญญาณของปัญหาหัวใจหรือโรคทางการแพทย์
4. อัตราการเต้นหัวใจ (Heart rate) กับอัตราชีพจร (Pulse rate) แตกต่างกันอย่างไร?
แม้ว่ามักใช้สลับกัน มีความแตกต่างอย่างน้อยระหว่างสองอย่างนี้ อัตราการเต้นของหัวใจ หมายถึงจํานวนครั้งต่อนาทีที่หัวใจเต้น แต่ Pulse rate เป็นการที่คุณรู้สึกได้ถึงการเต้นของหัวใจที่ชัดเจนผ่านหลอดเลือด สําหรับบุคคลที่มีสุขภาพดี ฮาร์ทเรทและอัตราชีพจรโดยทั่วไปจะเท่ากัน แต่อาจจะแตกต่างกันในกรณีของโรคหัวใจและหลอดเลือดบางประเภท
อ้างอิง :
- Health Direct – Resting heart rate. https://www.healthdirect.gov.au/resting-heart-rate
- Harvard Medical School – What is a normal heart rate? https://www.health.harvard.edu/heart-health/what-your-heart-rate-is-telling-you
- Cleveland Clinic – Pulse & Heart Rate. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/17402-pulse–heart-rate